Basgitaar
Beginners gitaar
Dobro
Eko
Elektrische gitaar
Fender
Flamenco gitaar
Gibson
[...]
Archtop gitaar
Rond de jaren 40 maakte steeds meer gitaristen gebruik van de archtop gitaar. Deze gitaar valt onder de categorie akoestische gitaren en is meestal uitgevoerd met stalen snaren. Daarnaast zijn archtop gitaren ook in semi-akoestische varianten verkrijgbaar, welke meerdere voordelen kennen voor de gitarist. Maar waar komt eigenlijk de benaming ‘archtop’ vandaan? Nou dit heeft te maken met het gebogen bovenblad van de gitaar.
Voor muziekstijlen als jazz, blues en moderne countrymuziek worden de archtop gitaren voornamelijk gebruikt. Een archtop gitaar is hier namelijk ideaal voor, omdat deze een aparte klank produceert vanwege de constructie. Ongeveer begin jaren vijftig werden steeds meer archtop gitaren omgebouwd tot semi-akoestische gitaren. Hierdoor kon de archtop gitaar in vergelijking tot elektrische gitaren ook gewoon aangesloten worden op externe speakers. Het volume van de gitaar nam toe als tevens de populariteit.
De klank van een jazz gitaar kent in vergelijking tot de gitaren, die worden gebruikt bij blues of rock muziek, een aantal verschillen. Dit heeft onder andere te maken met de muziekstukken, welke uit andere akkoorden als toonladders bestaan. Daarnaast is het grootste verschil terug te zien in de uitrusting als de speelwijze van de jazzgitarist.
Daarnaast is de keuze voor sparrenhout ook gemaakt, omdat dit belangrijk is voor de klankgaten (in de vorm van een f-sleutel). Zoals al eerder duidelijk werd staat de archtop gitaar bekent om deze afwijkende klankgaten. Bij een tokkelinstrument heeft het klankgat gewoon een normale ronde vorm en is geplaatst achter de brug in plaats van aan de zijkanten. Net als de archtop gitaren kennen ook de muziekinstrumenten als de viool en cello ook deze f-vorm voor het klankgat. Maar wat is nu eigenlijk de bedoeling van deze vorm? Nou de echo van het geluid kan hierdoor worden beperkt, waardoor het geluid nog scherper klinkt.
Deze f-gaten zorgen er ook voor dat er minder trillingen ontstaan tijdens het gitaarspel. Dit is dan ook meteen de reden waarom men deze gitaar heeft verkozen tot een echte jazz gitaar. In jazzbands wordt er namelijk gebruik gemaakt van meerdere instrumenten als saxofoons en trompetten. Deze muziekinstrumenten hebben zelf een behoorlijk volume, wat een normale gitaar met ronde klankgaten niet kan overtreffen.
Ook de staartstukken van archtop gitaren worden gemaakt van hout, ebbenhout in dit geval. De beugel daarentegen bestaat uit aluminium met daarop een dun laagje fineer (hout). In tegenstelling tot andere akoestische gitaren kent de archtop gitaar, maar liefs zes snaren. In het staartstuk zijn dan ook zes gaten geboord waaraan de snaren zijn gemonteerd. Hierbij wordt er geen gebruik gemaakt van extra stukken metaal.
Samenvattend kunnen we zeggen dat een archtop gitaar te herkennen is aan de volgende eigenschappen:
Wil je beter gitaar leren spelen? De online Muziek Academie heeft online gitaarlessen voor je klaarstaan. Binnen een mum van tijd maak je je het gitaar spelen eigen en speel je als nooit tevoren.
Archtop ook wel gebruikt als jazz gitaar
Archtop gitaren worden ook wel gebruikt voor jazz muziek. Vanwege de constructie en gadgets (ook wel pick-ups genoemd) maakt deze zogeheten ‘jazz gitaar’ mooie heldere klanken. Maar waarom kozen jazz gitaristen voor de archtop gitaar en niet voor bijvoorbeeld een klassieke gitaar? Nou dit waren eigenlijk de eerste gitaren, welke in de jaren 30 (toen de jazz muziek erg populair was) van een gitaarelement werden voorzien.
De klank van een jazz gitaar kent in vergelijking tot de gitaren, die worden gebruikt bij blues of rock muziek, een aantal verschillen. Dit heeft onder andere te maken met de muziekstukken, welke uit andere akkoorden als toonladders bestaan. Daarnaast is het grootste verschil terug te zien in de uitrusting als de speelwijze van de jazzgitarist.
Archtop gitaar bekend om constructie
De constructie van een archtop gitaar is anders, dan elke andere akoestische gitaar. Zo is het bovenblad als de achterzijde van de klankkast gebogen (hollow body). Daarnaast is het klankgat van deze gitaar meestal niet rond, maar heeft het de vorm van twee f-sleutels. Wanneer je een archtop gitaar met een rond klankgat wilt kopen is dit ook gewoon mogelijk.Bovenblad
Voor het bovenblad van de archtop gitaar wordt er voornamelijk gebruik gemaakt van sparrenhout. Gitaarbouwers, welke de gitaren met de hand maakte, kozen vaak voor de Europese Spruce. Hierdoor werden deze snaarinstrumenten erg licht in gewicht, stevig en hebben ook nog eens een langere levensduur. Maar misschien nog wel het belangrijkste is dat de kwaliteit van het geluid door de Spruce toeneemt.Daarnaast is de keuze voor sparrenhout ook gemaakt, omdat dit belangrijk is voor de klankgaten (in de vorm van een f-sleutel). Zoals al eerder duidelijk werd staat de archtop gitaar bekent om deze afwijkende klankgaten. Bij een tokkelinstrument heeft het klankgat gewoon een normale ronde vorm en is geplaatst achter de brug in plaats van aan de zijkanten. Net als de archtop gitaren kennen ook de muziekinstrumenten als de viool en cello ook deze f-vorm voor het klankgat. Maar wat is nu eigenlijk de bedoeling van deze vorm? Nou de echo van het geluid kan hierdoor worden beperkt, waardoor het geluid nog scherper klinkt.
Deze f-gaten zorgen er ook voor dat er minder trillingen ontstaan tijdens het gitaarspel. Dit is dan ook meteen de reden waarom men deze gitaar heeft verkozen tot een echte jazz gitaar. In jazzbands wordt er namelijk gebruik gemaakt van meerdere instrumenten als saxofoons en trompetten. Deze muziekinstrumenten hebben zelf een behoorlijk volume, wat een normale gitaar met ronde klankgaten niet kan overtreffen.
Achterkant
De achterkant van de archtop gitaar wordt gemaakt van esdoorn. Gitaarbouwers maken in de meeste gevallen gebruik van Europese en Amerikaanse (Bigleaf) esdoorn, vanwege de hoogwaardige kwaliteit. In tegenstelling tot andere akoestische gitaren is de achterkant van de archtop erg belangrijk bij het vormgeven van de toon. Zo bepaald de achterkant de frequentie als het bereik van het geluid. Bij archtop gitaren wordt de achterkant meestal dikker gemaakt, waardoor de lagere tonen beter naar voren komen. Dit zorgt er ook voor dat het geluid beter bestand is tegen bijgeluiden van de gitaar zelf.Gitaarelementen
Zoals eerder gezegd zijn de archtop gitaren verkozen tot jazz gitaren, omdat deze als eerste uitgerust werden met gitaarelementen. Denk hierbij aan een tremolo (meestal van het merk Bigsby) en humbuckers. Met name door deze gitaarelementen is een archtop gitaar eigenlijk weinig akoestische en kan daarom ook tot de elektrische gitaren worden gerekend.
Hals
Voor een originele archtop gitaar wordt er gebruik gemaakt van hard esdoorn voor de hals (nek). Dit hout is erg moeilijk om mee te werken, maar tevens noodzakelijk. De hals van een gitaar moet namelijk veel spanning weerstaan van zowel de zware snaren als het gitaarspel van de gitarist. In sommige gevallen maakt men ook gebruik van mahonie hout, omdat dit eenvoudig is te bewerken en daarnaast ook nog eens erg stabiel is. Bij de meeste staal snarige als elektrische gitaren wordt de hals ook intern versterkt. Dit is met name belangrijk voor het spannen van de snaren, wat enige kracht vereist.Brug
Een brug wordt meestal gemaakt van de volgende houtsoorten: ebben, palissander, esdoorn of buxus. Deze bestaat vervolgens weer uit twee onderdelen, de voet en het zadel. Ook is het belangrijk om te weten dat de brug bij een archtop gitaar niet wordt vastgelijmd aan het bovenblad. De spanning/druk van de snaren zorgen er namelijk al voor, dat de brug op zijn plaatst blijft.Staartstuk
Ook de staartstukken van archtop gitaren worden gemaakt van hout, ebbenhout in dit geval. De beugel daarentegen bestaat uit aluminium met daarop een dun laagje fineer (hout). In tegenstelling tot andere akoestische gitaren kent de archtop gitaar, maar liefs zes snaren. In het staartstuk zijn dan ook zes gaten geboord waaraan de snaren zijn gemonteerd. Hierbij wordt er geen gebruik gemaakt van extra stukken metaal.
Samenvattend kunnen we zeggen dat een archtop gitaar te herkennen is aan de volgende eigenschappen:
- 6 snaren;
- Een gebogen top en achterkant, niet plat;
- Een beweegbare brug, welke niet gemonteerd is;
- Twee klankgaten in de vorm van f-sleutels;
- Gemonteerd staartstuk.
Welke modellen en merken kent de archtop gitaar?
De meeste bekende modellen van de archtop gitaar zijn de Gibson L5 en de Gibson super 400. Naast gitaarbouwers, welke de gitaar handmatig maken, hebben de volgende merken de meeste archtop gitaren op de markt gebracht:Geschiedenis
De eerste archtop of jazz gitaren werden vrijwel gemaakt uit èèn stuk hout. Daarnaast kreeg de archtop gitaar een gebogen vorm en was het midden vaak dikker dan de uiteinden (hals). Het moest een duurzame gitaar worden, waarvoor men zo min mogelijk gitaarelementen wou gebruiken. Denk hierbij aan extra gewrichten, blokken of bruggen. Deze elementen zouden namelijk volgens de gitaarbouwers nadelig kunnen zijn voor het geluid. Het merk Gibson paste als eerste het ontwerp van de viool (f-sleutel klankgaten) toe op de gitaar. Pas later maakte gitaarbouwers uit Amerika handgemaakte archtop gitaren, welke werden gebruikt voor gemeenschappelijk gebruik (jazz, country etc.). In 1951 bracht Gibson twee nieuwe gitaren op de markt. Deze konden zowel elektrische als akoestische worden bespeeld.Gouden tijden voor de jazz gitaren
De jaren 40 en 50 waren de beste tijden voor de jazz gitaar. Er waren namelijk veel bedrijven als meerdere gitaarbouwers, welke voor zichzelf begonnen, die verschillende soorten archtop gitaren ontwikkelde.
Magere tijden voor de archtop
In het midden van de jaren 60 werden de eerste vaste gitaren (Gibson Les Paul) ontwikkelt, wat een enorme impact had op de afzetmarkt van de jazz gitaar. Ook al waren de archtop gitaren en dan met name de akoestische varianten van hoogwaardige kwaliteit ze werden steeds minder verkocht. Maar het werd er niet beter op, want in de jaren 70 werd er steeds meer muziek uitgebracht met een nog hoger volume. Om deze muziek te spelen was een archtop gitaar helemaal niet handig, omdat deze een erg zwaar gewicht hadden en tevens er ouderwets uitzagen. Uiteindelijk werden de archtop gitaren alleen nog op kleine schaal gebruikt bij jazz optredens.Archtop gitaar herwon zijn imago
Pas in de jaren twintig werden de archtop gitaren weer meer gemaakt. Er kwamen weer nieuwe gitaarbouwers met nieuwe modellen, waardoor de archtop steeds meer de aandacht trok van gitaristen. Tot nu toe is het een echte jazz gitaar waaraan niet veel meer wordt gesleuteld qua uiterlijk. Daarnaast produceren (in de massa) ook Aziatische landen een soort van archtop gitaren, welke tegen een erg lage prijs worden aangeboden.Online gitaarles volgen
Wil je beter gitaar leren spelen? De online Muziek Academie heeft online gitaarlessen voor je klaarstaan. Binnen een mum van tijd maak je je het gitaar spelen eigen en speel je als nooit tevoren.
- Leer gitaar spelen in je eigen tempo
- Volg de lessen wanneer het jou uitkomt
- Leer al je favoriete nummers spelen met heldere uitleg en voorbeelden
- Krijg hulp van onze ervaren docenten
Geert van Everdink
op 10 May 2020Online Muziek Academie
op 13 May 2020